Ποιός ήταν ο Ζοζέφ Τερζιβασιάν

Ζοζέφ Τερζιβασιάν (1916-1999)

Γεννήθηκε το 1916, στο Αφιόν Καραχισάρ της Μικράς Ασίας, και μετά την Καταστροφή του 1922 ήρθε στον Πειραιά και εγκαταστάθηκε στη Νίκαια.

Υπήρξε ο μεγαλύτερος τεχνίτης του είδους και είχε φτιάξει τα όργανα όλων των σημαντικών δημιουργών και δεξιοτεχνών: Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Χιώτη, Χατζηχρήστου, Παπαϊωάννου, Μπαγιαντέρα, Μητσάκη, Καπλάνη, Καλδάρα, Ζαμπέτα κ.α.

Το 90% του ρεπερτορίου του ελληνικού τραγουδιού, από το 1934 μέχρι το 1995, έχει παιχθεί με έγχορδα που κατασκεύασε ο Ζοζέφ.

Επί 60 χρόνια ήταν προσηλωμένος στη δουλειά του, την οποία θεωρούσε λειτούργημα. Ο Βασίλης Τσιτσάνης, που υπήρξε προσωπικός φίλος του Τερζιβασιάν, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Ο Ζοζέφ με το αυτί και τη διαίσθηση έφτιαχνε πάντα αλάνθαστη την κλίμακα του μπουζουκιού». Ο ίδιος ο Ζοζέφ εξηγώντας τη μαστοριά του στην κατασκευή των μπουζουκιών, είχε δηλώσει, ότι «όλα ξεκινούν από τη διαδικασία παραγωγής. Κατ’ αρχάς, έλεγε, χρειάζεται να «στανιάρουν» και να «ψηθούν» τα ξύλα. Και για το σκάφος (δηλαδή το ηχείο) και για το μανίκι. Γιατί μόνο με «ψημένο» ξύλο βγαίνει ο ήχος στρογγυλός και μαγικός. Είναι όμως και το καπάκι του μπουζουκιού που κι αυτό χρειάζεται καλό και δουλεμένο ξύλο, αλλά κυρίως καλής ποιότητας.

Όποιος ρωτούσε τον Ζοζέφ τι είναι πιο σημαντικό στην κατασκευή ενός μπουζουκιού απαντούσε με τέσσερις λέξεις: «Τα χέρια του μάστορα». Ο Μανώλης Χιώτης είχε αποκαλέσει τον Τερζιβασιάν «Στραντιβάριους του μπουζουκιού».

Το 1940 πήρε άδεια ευρεσιτεχνίας για ένα μουσικό όργανο: το «γερεβάν». Ήταν ένα μουσικό όργανο μεταξύ μπουζουκιού και κιθάρας. Είναι γνωστό, ότι εκείνα τα χρόνια το μπουζούκι ήταν παρεξηγημένο και περιθωριοποιημένο μουσικό όργανο, καθώς και όλοι οι καλλιτέχνες οι οποίοι ασχολούνταν με το λαϊκό τραγούδι ή τη λαϊκή μουσική. Μολαταύτα, ο Ζοζέφ κατάφερε να κατασκευάσει και να εξασφαλίσει την άδεια κυκλοφορίας του συγκεκριμένου μουσικού οργάνου. Όταν τον ρωτούσαν τι είναι το «γερεβάν» απαντούσε: «είναι η πρωτεύουσα της Αρμενίας» κι έτσι κατάφερνε να απομακρύνει τους περίεργους.

Λάτρευε τη δουλειά του, την είχε σαν θρησκεία, την απολάμβανε και ήξερε ότι ήταν καλός τεχνίτης. Κάπως έτσι κατασκεύασε και το οκτάχορδο μπουζούκι. Ο Μανώλης Χιώτης ζήτησε από τον Ζοζέφ να του φτιάξει ένα κιθαρομπούζουκο. Η κιθάρα έχει 6 χορδές και το μπουζούκι έχει 3 διπλές χορδές. Έχοντας την εμπειρία της κατασκευής του «γερεβάν», ικανοποίησε πλήρως την επιθυμία του Χιώτη για κάτι διαφορετικό. Κατάφερε να κατασκευάσει ένα μπουζούκι με οκτώ χορδές με πιο πλατύ μανίκι. Παράλληλα εφάρμοσε μια άλλη καινοτομία στα μπουζούκια που κατασκεύαζε. Άλλαξε τη θέση όπου πάταγαν οι νότες, επάνω στο μανίκι του μπουζουκιού. Η κοινή κατασκευή τους γινόταν με κουμπάκια τα οποία έμπαιναν επίπεδα επάνω στην επιφάνεια του μάνικου. Ο Ζοζέφ μετακίνησε τα κουμπάκια από την επίπεδη πλευρά στη ράχη του μουσικού οργάνου και στόλισε το μάνικο με ένα κλαδί που στη θέση των κουμπιών είχε ή ένα φύλλο ή ένα κλαδί.

Μέχρι τους τελευταίους μήνες του 1998, ο Ζοζέφ εξακολουθούσε ν’ ασχολείται με την τέχνη του. Κατασκεύαζε, αλλά και επισκεύαζε μπουζούκια που του πήγαιναν γνωστοί σολίστες ή και μαθητευόμενοι.